مقدمه:
در کشورهای پیشرفته، ICT و تجارت الکترونیکی بهتدریج و با سازوکارهای مناسب اقتصادی وارد زندگی روزمره مردم شدهاند. کشورهای درحالتوسعه به دلیل شکاف دانش فنی و نبود زیرساختهای مناسب اقتصادی نتوانستهاند همانند کشورهای پیشرفته در بهکارگیری ICT و تجارت الکترونیکی در زندگی اقتصادی و اجتماعی خود موفق باشند که در نتیجه آن، «شکاف دیجیتال» به وجود آمده است.
ساختار اقتصادی و بازرگانی کشور و شکاف دانش فنی باعث شده است تا بخش خصوصی نتواند همانند کشورهای پیشرفته همگام با تحولات، گسترش ICT و تجارت الکترونیکی را نهادینه نماید؛ لذا سیاستگذاری هدایت و کمک دولت به گسترش تجارت الکترونیکی در ایران امری ضروری است. تشکیل مرکزی دولتی باهدف سیاستگذاری و برنامهریزی برای حمایت از توسعه تجارت الکترونیکی در ایران با توجه خاص به تواناییهای بخش خصوصی نیز در این راستا است. بهموجب مادة ۸۶ قانون تجارت الکترونیکی مصوب مجلس شورای اسلامی، مقرر شد «مرکز توسعه تجارت الکترونیکی» در وزارت بازرگانی سابق تشکیل شود. در این راستا، هیئت وزیران در سال ۱۳۸۸ بنا به پیشنهاد مشترک وزارت بازرگانی سابق و معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی سابق رئیسجمهور و به استناد ماده ۸۰ قانون تجارت الکترونیکی - مصوب ۱۳۸۲- اساسنامه مرکز توسعه تجارت الکترونیکی را تصویب نمود.
بهموجب این اساسنامه، استقرار، پیادهسازی و توسعه تجارت الکترونیکی در کشور بلااستفاده از ابزارها و استانداردهای ملی و بینالمللی و با عنایت به فرهنگ ایرانی و اسلامی و حمایت از فعالیتهای تجارت الکترونیکی و ارتقا سطح کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات در اقتصاد و بازرگانی، به مرکز توسعه تجارت الکترونیکی واگذار گردید.
بیانیه مأموریت:
مرکز توسعه تجارت الکترونیکی با تأکید بر توسعه پایدار، افزایش رفاه عمومی و بهبود فضای کسبوکار، عهدهدار سیاستگذاری، برنامهریزی، هدایت و نظارت راهبردی، ایجاد زیرساختها، استقرار و توسعه کاربردهای تجارت الکترونیکی کشور است که با بهرهمندی از استانداردها و تعاملات بینالمللی به حمایت از فعالیتهای تجارت الکترونیکی میپردازد.
استراتژی:
استراتژی مرکز توسعه تجارت الکترونیکی عبارت است از:
۱- برنامهریزی، ارائه راهکارها، پشتیبانی و نظارت بهمنظور:
الف) بهرهبرداری از بسترها، راهبردها و نوآوری تجارت الکترونیکی در سطح کشور؛
ب)ارائه تسهیلات و حمایت از ایجاد و توسعه زیرساختهای فنی، سرمایههای انسانی، قانونی، حاکمیتی و امنیتی توسعه تجارت الکترونیکی؛
پ)فرهنگ سازی و آموزش جهت توسعه و ترویج استفاده از تجارت الکترونیکی در فرایندهای کسبوکار مبتنی بر استانداردهای ملی و بینالمللی؛
ت)توسعه کاربردها و نوآوریها در جهت دستیابی به منافع تجارت الکترونیکی در اقتصاد کشور؛
ث)توسعه فعالیتهای تدارکاتی و معاملاتی بهصورت تجارت الکترونیکی؛
ج)استانداردسازی فعالیتهای اطلاعرسانی تجاری؛
چ)حمایت از گسترش بازارهای دادوستد الکترونیکی؛
ح)ساماندهی فعالیت ایستگاههای تجارت الکترونیکی کشور؛
خ)فراهم سازی زمینه تعاملات ملی و بینالمللی در تجارت الکترونیکی؛
د) تسهیل تجارت از طریق استفاده از ابزارها، مدلها و استانداردهای تجارت الکترونیکی ملی و بینالمللی و ایجاد پنجره واحد تجاری؛
۲- بررسی زمینههای مرتبط با تجارت الکترونیکی و ارائه پیشنهادها لازم تأیید مراجع ذیصلاح؛
۳- تدوین مقررات، استانداردها و ضوابط مربوط به تجارت الکترونیکی و پیشنهاد به مراجع ذیصلاح جهت تصویب؛
۴- تدوین و نظارت بر اجرای ضوابط و مقررات استاندارد و یکپارچه در حوزه اطلاعرسانی تجاری بهصورت الکترونیکی؛
۵- ایجاد، نگهداری و پشتیبانی مراکز داده بخش بازرگانی در چهارچوب نظام جامع فناوری اطلاعات کشور؛
۶- همکاری و تعامل با مراجع و سازمانهای بینالمللی و منطقهای ذیربط؛
۷- ارائه خدمات صدور گواهی الکترونیکی کشور؛
۸- ایجاد و توسعه نظام ملی طبقهبندی و خدمات شناسه کالا و خدمات؛
۹- جمعآوری، تهیه و تدوین گزارشهای سالانه عملکرد تجارت الکترونیکی؛
۱۰- پیگیری و پیشنهاد تدوین ضوابط و مقررات جرایم و مجازاتها (موضوع باب چهارم قانون تجارت الکترونیکی) به مراجع ذیصلاح؛
۱۱- ارائه چهارچوب و ضوابط حمایت از مصرفکنندگان در فضای تجارت الکترونیکی بر اساس فصل اول از باب سوم قانون تجارت الکترونیکی و
۱۲- پیشنهاد اصلاح این اساسنامه با توجه مقتضیات زمانه و رشد تجارت الکترونیکی.
در این راستا، این مرکز اقدام به راهاندازی سامانه نهایی نظیر سامانه جامع تجارت ایران، سامانه نماد اعتماد الکترونیکی، سامانه تدارکات الکترونیکی دولت (ستاد)، مرکز میانی عام و... نموده که تماماً الکترونیکی بوده نیازی به مراجعه حضوری ندارند و این سامانهها همچنان در حال بهبود و ارتقای هستند. از جمله موارد بهبود میتوان بهاضافه کردن سامانه پایشگر هوشمند کسبوکارهای اینترنتی به سامانه نماد اعتماد الکترونیکی اشاره داشت.